کد مطلب:553 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:665
فیلم و عکس نامحرم
س 1183: نگاه كردن به تصویر زن نامحرم و بدون پوشش چه حكمی دارد؟ نگاه كردن به صورت زن در تلویزیون چه حكمی دارد؟ آیا بین زن مسلمان و غیرمسلمان و بین پخش آن بطور مستقیم و یا غیر مستقیم تفاوتی وجود دارد؟
نگاه كردن به تصویر زن نامحرم، حكم نگاه كردن به خود زن نامحرم را ندارد، بنابراین اگر نگاه از روی لذّت نبوده و خوف افتادن به گناه نباشد و تصویر هم متعلّق به زن مسلمانی كه بیننده آن را می شناسد نباشد، اشكال ندارد و بنابر احتیاط واجب نباید به تصویر زن نامحرم كه بطور مستقیم از تلویزیون پخش می شود، نگاه كرد ولی در پخش غیرمستقیم تلویزیونی اگر ریبة و خوف افتادن به گناه نباشد، نگاه كردن اشكال ندارد.
س 1184: مشاهده برنامه های تلویزیونی كه از ماهواره دریافت می شوند، چه حكمی دارد؟ اگر ساكنان استانهای مجاور دولتهای خلیج فارس برنامه های تلویزیونی آن دولتها را مشاهده كنند، حكم آن چیست؟
از آنجا كه برنامه هایی كه توسط ماهواره های غربی پخش می شوند و همچنین برنامه های تلویزیونی بیشتر دولتهای مجاور، دربردارنده آموزش افكار گمراه كننده و تحریف حقایق و لهو و فساد هستند و غالبا مشاهده آنها باعث گمراهی و فساد و ارتكاب كارهای حرام می گردد، بنابر این دریافت و دیدن آنها جایز نیست.
س 1185: آیا دیدن یا شنیدن برنامه های طنز از رادیو و تلویزیون اشكال دارد؟
گوش دادن به برنامه های طنز و نمایش های فكاهی و دیدن آنها اشكال ندارد مگر آن كه مستلزم اهانت به مؤمنی باشد.
س 1186: هنگام جشن عروسی چند عكس از من گرفته شد كه در آنها حجاب كامل نداشتم، این عكسها در حال حاضر نزد دوستان و اقوام من هستند. آیا جمع آوری آنها بر من واجب است؟
اگر وجود عكسها نزد دیگران مفسده ای ندارد و یا برفرض ترتّب مفسده، شما در دادن عكسها به دیگران نقشی نداشته اید یا جمع كردن آنها از دیگران برای شما مشقّت دارد، تكلیفی در این باره ندارید.
س 1187: آیا بوسیدن تصاویر امام «قدس سره» و شهدا برای ما زنان از این جهت كه به ما نامحرم هستند، اشكال دارد؟
به طور كلی تصویر شخص حكم خود او را ندارد. لذا بوسیدن تصویر به عنوان احترام و تبرك جستن و اظهار محبت در صورتی كه قصد ریبة و خوف افتادن به گناه نباشد، اشكال ندارد.
س 1188: آیا دیدن تصاویر زنان برهنه و نیمه برهنه در فیلمهای سینمایی و غیر آن، در صورتی كه آنان را نشناسیم، جایز است؟
نگاه كردن به فیلم ها و تصاویر، حكم نگاه كردن به اجنبی را ندارد و در صورتی كه از روی شهوت و ریبة نباشد و مفسده ای هم بر آن مترتب نشود، شرعا اشكال ندارد ولی با توجه به اینكه دیدن تصویر برهنه ای كه شهوت برانگیز است، غالبا از روی شهوت بوده و به همین دلیل مقدمه ارتكاب گناه می باشد، بنابراین دیدن آنها حرام است.
س 1189: آیا جایز است زن در جشن های عروسی بدون اجازه شوهرش عكس بیندازد؟ و برفرض جواز، آیا مراعات حجاب كامل در آن واجب است؟
اصل عكس گرفتن منوط به اجازه شوهر نیست ولی اگر احتمال بدهد كه اجنبی عكس او را ببیند و عدم رعایت حجاب كامل منجر به مفسده ای شود، مراعات آن واجب است.
س 1190: آیا برای زنان، دیدن كشتی مردان جایز است؟
اگر مشاهده آن باحضور در میدان كشتی و بطور مستقیم باشد و یا آن را بطور زنده و مستقیم از تلویزیون ببینند و یا به قصد لذت و ریبة بوده و یا در آن خوف ارتكاب گناه و فساد وجود داشته باشد، جایز نیست و در غیر این صورت اشكال ندارد.
س 1191: اگر عروس در شب جشن عروسی روپوش روشن و نازكی برسرش بیندازد، آیا جایز است مرد اجنبی از او عكس بگیرد؟
اگر مستلزم نگاه حرام به زن اجنبی باشد جایز نیست، وگرنه اشكال ندارد.
س 1192: گرفتن عكس زن غیرمحجّبه در بین محارمش چه حكمی دارد؟ اگر احتمال داده شود كه مرد اجنبی آن عكسها را هنگام ظاهر كردن ببیند، حكم آن چیست؟
اگر عكاسی كه به او نگاه می كند و عكس وی را می گیرد، از محارم او باشد، عكس گرفتن از او اشكال ندارد و ظاهر كردن آن هم نزد عكاسی كه او را نمی شناسد اشكال ندارد.
س 1193: بعضی از جوانان به تصاویر مستهجن نگاه می كنند و برای كار خود توجیهات ساختگی ارائه می دهند، حكم آن چیست؟ و اگر دیدن این تصاویر مقداری از شهوت انسان را تسكین دهد و در جلوگیری از ارتكاب حرام مؤثر باشد، چه حكمی دارد؟
اگر نگاه كردن به آن تصاویر به قصد ریبة باشد و یا انسان بداند كه منجر به تحریك شهوت او می شود و یا خوف ارتكاب گناه و مفسده باشد، در اینصورت نگاه كردن به آنها حرام است و این كه بخاطر آن انسان به حرام دیگری نمی افتد، مجوز ارتكاب فعلی كه شرعا حرام است، نمی باشد.
س 1194: حضور در جشنهایی كه موسیقی در آنها نواخته می شود و افراد مبادرت به رقص می كنند، برای فیلمبرداری چه حكمی دارد؟ فیلمبرداری مرد از مجالس مردان و زن از مجالس زنان چه حكمی دارد؟ ظاهر كردن فیلم های جشن های عروسی توسط مرد، چه آن خانواده را بشناسد و چه آن خانواده را نشناسد، دارای چه حكمی است؟ و همچنین ظاهر كردن آن توسط زن چه حكمی دارد؟ و آیا استفاده از موسیقی در آن فیلم ها جایز است؟
حضور در جشن های شادی و فیلمبرداری مردان از مجالس مردان و زنان از مجالس زنان در صورتی كه مستلزم گوش دادن به غنا یا موسیقی حرام و یا ارتكاب هر عمل حرام دیگری نباشد، اشكال ندارد. ولی فیلمبرداری مردان از مجالس زنان یا زنان از مجالس مردان اگر مستلزم نظر كردن به ریبة یا مفاسد دیگری باشد، جایز نیست و همچنین بكارگیری موسیقی مطرب لهوی كه مناسب با مجالس لهو و گناه باشد در فیلم ها نیز حرام است.
س 1195: با توجه به كیفیت فیلم ها (خارجی یا داخلی) و موسیقی كه از تلویزیون جمهوری اسلامی پخش می شود، دیدن و گوش دادن به آنها چه حكمی دارد؟
اگر افراد شنونده و بیننده تشخیص دهند موسیقی كه از رادیو و تلویزیون پخش می شود از نوع موسیقی مطرب لهوی مناسب با مجالس لهو و گناه است و یا دیدن فیلمی كه از تلویزیون پخش می شود، مفسده دارد، دیدن و شنیدنِ آنها برای آنان جایز نیست و مجرّد پخش از رادیو و تلویزیون حجّت شرعی برای جواز محسوب نمی شود.
س 1196: تهیه و فروش تصاویر منسوب به پیامبر اكرم «صلی الله علیه و آله» و امیرالمومنین و امام حسین«علیهماالسلام» برای نصب آنها در مراكز دولتی چه حكمی دارد؟
این كار فی نفسه از نظر شرعی اشكال ندارد به شرط اینكه مشتمل بر اموری كه ازنظر عرف، اهانت و بی احترامی محسوب می شود نبوده و با شأن آن بزرگان منافات نداشته باشد.
س 1197: خواندن كتابها و اشعار مبتذل كه باعث تحریك شهوت می شوند، چه حكمی دارد؟
باید از آنها اجتناب شود.
س 1198: تلویزیونها یا كانالهای پخش مستقیم ماهواره ای یك سلسله برنامه های اجتماعی را به نمایش می گذارند كه بیانگر مسائل اجتماعی جامعه غربی است و به ترویج افكار فاسدی از قبیل تشویق به اختلاط زن و مرد و ترویج روابط نامشروع می پردازند، بطوری كه این برنامه ها بعضی از مؤمنین را نیز تحت تأثیر قرار داده است. دیدن آنها برای كسی كه احتمال تأثیرپذیری او می رود، چه حكمی دارد؟ آیا این حكم نسبت به كسی كه آن برنامه ها را به قصد نقد و بیان نكات منفی آنها و نصیحت مردم به ندیدن آنها، می بیند، تفاوت دارد؟
نگاه به این برنامه ها اگر از روی لذّت بوده و یا خوف تأثیرپذیری و فساد، وجود داشته باشد، جایز نیست. ولی مشاهده به قصد نقد و آگاه كردن مردم از خطرات و نكات منفی آنها برای كسی كه اهلیّت آن را دارد و مطمئن است كه از آن برنامه ها تأثیر نمی پذیرد و به فساد نمی افتد، اشكال ندارد، البته اگر مقرّراتی باشد باید رعایت شود.
س 1199: آیا نگاه كردن به موی گوینده تلویزیون كه آرایش كرده و سر و سینه اش پوششی ندارد، جایز است؟
مجرّد نگاه كردن چنانچه از روی لذّت نبوده و خوف ارتكاب حرام و فساد در آن نباشد و به صورت پخش مستقیم هم نباشد، اشكال ندارد.
س 1200: آیا دیدن فیلمهای شهوت انگیز برای فرد متأهل جایز است؟
اگر دیدن آنها به قصد تحریك شهوت باشد و یا موجب تحریك آن شود، جایز نیست.
س 1201: دیدن فیلمهایی كه راه صحیح نزدیكی با زن باردار را آموزش می دهند، برای مردان متأهل، با توجه به اینكه باعث به حرام افتادن آنان نمی شود، چه حكمی دارد؟
دیدن این فیلم ها كه همیشه بانگاه شهوت برانگیز همراه است، جایز نیست.
س 1202: نظارت كارمندان وزارت ارشاد بر انواع فیلمها و مجلات و نشریات و نوارها برای تشخیص موارد مجاز آنها، با توجه اینكه نظارت، مستلزم مشاهده عینی و گوش دادن به آنهاست، چه حكمی دارد؟
دیدن وگوش دادن به آنها توسط مأمورین نظارت، در مقام انجام وظیفه قانونی به مقدار ضرورت اشكال ندارد، ولی باید از قصد لذت و ریبة احتراز كنند و واجب است افرادی كه برای نظارت و بررسی گمارده می شوند از جهت فكری و روحی زیر نظر و راهنمایی مسئولین باشند.
س 1203: دیدن فیلمهای ویدئویی كه گاهی تصاویر منحرف كننده ای دارند، به قصد نظارت و حذف بخش های فاسد آنها برای ارائه به دیگران چه حكمی دارد؟
دیدن این فیلمها اگر به منظور اصلاح فیلم و حذف تصاویر فاسد و گمراه كننده آنها باشد اشكال ندارد بشرط اینكه كسی كه اقدام به این كار می كند مصون از افتادن به حرام باشد.
س 1204: آیا برای زن و شوهر دیدن فیلمهای ویدئویی جنسی در خانه، جایز است؟ آیا برای فرد مبتلا به قطع نخاع دیدن این فیلم ها به قصد تحریك شهوت و تمكّن از نزدیكی با همسرش، جایز است؟
برانگیختن شهوت توسط فیلمهای ویدئویی جنسی جایز نیست.
س 1205: مشاهده پنهانی فیلم ها وتصاویری كه طبق قانون دولت اسلامی ممنوع هستند، اگر مفسده ای نداشته باشند، چه حكمی دارد؟ حكم آنها نسبت به زن و شوهرهای جوان چیست؟
با فرض ممنوع بودن، اشكال دارد.
س 1206: مشاهده فیلمهایی كه گاهی در بردارنده اهانت به مقدسات جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری هستند، چه حكمی دارد؟
واجب است از آنها اجتناب شود.
س 1207: دیدن فیلمهای ایرانی كه بعد از انقلاب تولید شده اند و در آنها زنان با حجاب ناقص ظاهر می شوند و گاهی بدآموزیهایی نیز دارند، چه حكمی دارد؟
اصل مشاهده این فیلم ها اگر به قصد لذت و ریبة نباشد و موجب وقوع در مفسده هم نگردد، فی نفسه اشكال ندارد ولی فیلمسازان باید از تهیه و تولید فیلمهایی كه با تعالیم ارزشمند اسلامی منافات دارد، خودداری كنند.
س 1208: توزیع و عرضه فیلمهایی كه مورد تأیید وزارت ارشاد هستند، چه حكمی دارد؟ همچنین توزیع نوارهای موسیقی كه مورد تأیید وزارت ارشاد هستند، در دانشگاهها چه حكمی دارد؟
اگر فیلم ها یا نوارها به نظر مكلّف عرفا مشتمل برغنا یا موسیقی مطرب و لهوی مناسبِ با مجالس لهو و گناه باشد، توزیع و عرضه آنها و همچنین دیدن و گوش دادن به آنها برای او جایز نیست و مجرّد تأیید بعضی از ادارات مربوطه تا زمانی كه نظر مكلّف در تشخیص موضوع با نظر تأییدكنندگان مخالف است، دلیل شرعی برای جواز محسوب نمی شود.
س 1209: خرید و فروش و نگهداری مجلاّت لباس های زنانه كه عكس زنان اجنبی در آنها وجود دارد و برای انتخاب لباس بكار می روند، چه حكمی دارد؟
مجرّد وجود عكس های زنان اجنبی در این مجلاّت مانع جواز خرید و فروش و بهره برداری از آنها برای انتخاب لباس نیست مگر آن كه عكس ها، به گونه ای باشد كه موجب مفسده شود.
س 1210: آیا خرید و فروش دوربین فیلمبرداری جایز است؟
خرید و فروش دوربین فیلمبرداری تا زمانی كه به قصد استفاده در امور حرام نباشد، اشكال ندارد.
س 1211: خرید و فروش و اجاره فیلمهای ویدئویی مبتذل و همچنین ویدئو چه حكمی دارد؟
اگر فیلم ها در بردارنده تصاویر زننده ای كه شهوت را تحریك كرده و موجب انحراف و فساد می شوند و یا مشتمل بر غنا و موسیقی مطرب و لهوی و مناسب با مجالس لهو و گناه باشند، تولید و خرید و فروش و اجاره فیلم ها و همچنین اجاره ویدئو برای استفاده از آن در این امور، جایز نیست.
س 1212: آیاگوش دادن به اخبار و برنامه های علمی و فرهنگی رادیوهای خارجی جایز است؟
در صورتی كه موجب انحراف و فساد نشود، جایز است.
--------------------------------------------------------------------------------
آنتن های ماهواره ای
س 1213: آیا خرید و نگهداری و استفاده از دستگاه گیرنده برنامه های تلویزیونی از ماهواره جایز است؟ و اگر دستگاه گیرنده مجانی به دست انسان برسد چه حكمی دارد؟
دستگاه آنتن ماهواره ای از این جهت كه صرفا وسیله ای برای دریافت برنامه های تلویزیونی است كه هم برنامه های حلال دارد و هم برنامه های حرام، حكم آلات مشترك را دارد. لذا خرید و فروش و نگهداری آن برای استفاده در امور حرام، حرام است و برای استفاده های حلال جایز است. ولی چون این وسیله برای كسی كه آن را در اختیار دارد زمینه دریافت برنامه های حرام را كاملا فراهم می كند و گاهی نگهداری آن مفاسد دیگری را نیز در بر دارد، خرید و نگهداری آن جایز نیست مگر برای كسی كه به خودش مطمئن است كه استفاده حرام از آن نمی كند و بر تهیه و نگهداری آن در خانه اش مفسده ای هم مترتّب نمی شود. لكن اگر قانونی در این مورد وجود داشته باشد باید مراعات گردد.
س 1214: آیا خرید و فروش دستگاه دریافت كننده كانالهای ماهواره ای برای گرفتن كانالهای ماهواره ای جمهوری اسلامی برای كسی كه در خارج از جمهوری اسلامی زندگی می كند، جایز است؟
دستگاه مذكور هر چند از آلات مشتركی است كه قابلیت استفاده حلال را دارد ولی چون غالبا از آن بهره برداری حرام می شود و علاوه بر این بهره گیری از آن در خانه مفاسد دیگری را هم در بر دارد، بنابراین خرید و استفاده از آن در خانه جایز نیست، مگر برای كسی كه اطمینان دارد از آن بهره برداری حرام نمی كند و نصب آن در خانه نیز مفسده دیگری را دربرندارد.
س 1215: اگر آنتن ماهواره ای علاوه بر دریافت كانالهای جمهوری اسلامی، اخبار و بعضی از برنامه های مفید كشورهای خلیج و عربی و همه كانالهای غربی و فاسد را دریافت كند چه حكمی دارد؟
معیار جواز استفاده از این دستگاه برای گرفتن برنامه های كانالهای تلویزیونی، همان است كه قبلا گذشت بدون اینكه بین كانالهای غربی و غیر آن تفاوتی وجود داشته باشد.
س 1216: استفاده از آنتن ماهواره ای برای آگاهی از برنامه های علمی یا قرآنی و مانند آن كه از طریق ماهواره توسط دولتهای غربی یا كشورهای مجاور خلیج فارس و غیر آنها پخش می شوند چه حكمی دارد؟
استفاده از این دستگاه برای دیدن و شنیدن برنامه های علمی یا قرآنی و مانند آن، هر چند فی نفسه مانعی ندارد، ولی به دلیل این كه برنامه هایی كه از طریق ماهواره توسط دولتهای غربی و بیشتر كشورهای همسایه پخش می شوند، غالبا در بردارنده آموزش افكار گمراه كننده و تحریف حقایق و همچنین برنامه های لهو و فساد هستند و حتّی مشاهده برنامه های علمی یا قرآن ازطریق آنها موجب وقوع در فساد و ارتكاب حرام می گردد، بنابر این شرعا استفاده از آنتن های مذكور برای دیدن آن برنامه ها حرام است مگر آنكه برنامه های مفید علمی یا قرآنی محض باشند و مشاهده آنها مستلزم هیچ فساد یا ابتلاء به عمل حرامی نباشد، البته اگر قانونی باشد باید مراعات شود.
س 1217: شغل ما تعمیر دستگاههای گیرنده برنامه های رادیو و تلویزیونی است، در این اواخر مراجعات زیادی برای نصب قطعات و تعمیر آنتن های ماهواره ای صورت می گیرد، تكلیف ما در این باره چیست؟ خرید و فروش قطعات آنها چه حكمی دارد؟
اگر از این دستگاه برای امور حرام استفاده شود كه غالبا همینطور است و یا شما علم داشته باشید به اینكه كسی كه قصد تهیه آنتن ماهواره ای را دارد، برای امور حرام از آن استفاده می كند، خرید و فروش و نصب قطعات و راه اندازی و تعمیر و فروش قطعات آن جایز نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
تئاتر و سینما
س 1218: آیا در صورت لزوم، استفاده از لباس رسمی علمای دین و قضات در فیلمهای سینمایی جایز است؟ آیا تدوین و تولید فیلمهای سینمایی با صبغه دینی و عرفانی راجع به علمای گذشته یا معاصر با حفظ احترام آنان و حرمت اسلام و بدون اسائه ادب و بی احترامی به آنان جایز است یا خیر؟ بخصوص با توجه به اینكه هدف، ارائه ارزشهای والا و عمیق ترسیم شده توسط دین حنیف اسلام و بیان مفهوم عرفان و فرهنگ اصیلی كه امتیاز امت اسلامی ما محسوب می شود و همچنین مقابله با فرهنگ مبتذل دشمن می باشد و بیان آنها با زبان سینما جذابیت و تأثیر زیادی بخصوص بر نسل جوان دارد؟
باتوجه به اینكه سینما وسیله ای برای آگاهی و تبلیغ است، بنابر این به تصویركشیدن و ارائه هر چیزی كه ممكن است از آن برای رشد فكری جوانان و غیر آنان و ارتقای آگاهی و ترویج فرهنگ اسلامی استفاده شود، اشكال ندارد. یكی از این راهها معرفی شخصیت عالمان دین و زندگی اختصاصی آنان و همچنین سایر دانشمندان و صاحب منصبان و زندگی خصوصی آنان است، ولی رعایت شئونات اختصاصی و احترام آنان و همچنین حریم زندگی خصوصی آنان واجب است و همچنین نباید از آن برای ارائه مفاهیم منافی با اسلام استفاده شود.
س 1219: ما تصمیم به ساخت یك فیلم داستانی و حماسی گرفته ایم كه حادثه جاوید كربلا را ترسیم نموده و اهداف بزرگی را كه امام حسین«علیه السلام» بخاطر آنها به شهادت رسید، بیان كند، با توجه به اینكه شخصیت امام حسین «علیه السلام» در این فیلم به صورت یك فرد عادی و قابل رؤیت با چشم نشان داده نشده بلكه درتمامی مراحل فیلمبرداری و تولید و نورپردازی به صورت یك شخصیت نورانی نشان داده شده است، آیا ساخت این فیلم و نشان دادن شخصیت امام حسین «علیه السلام» با این كیفیت جایز است؟
اگر فیلم بر اساس منابع مستند و با حفظ قداست موضوع و مراعات مقام و منزلت والای امام حسین «علیه السلام» و اصحاب و اهل بیت گرامی او «سلام الله علیهم اجمعین» ساخته شود، اشكال ندارد، ولی چون حفظ قداست موضوع چنانكه شایسته آن است و حفظ حرمت سیدالشهدا و اصحاب او «سلام الله علیهم اجمعین» بسیار مشكل است بنابر این باید در این زمینه احتیاط شود.
س 1220: پوشیدن لباس زنانه توسط مردان و برعكس، برای بازی در تئاتر و سینما چه حكمی دارد؟ تقلید صدای مردان توسط زنان و برعكس چه حكمی دارد؟
پوشیدن لباس جنس مخالف و تقلید صدای او هنگام بازیگری و بیان خصوصیات یك شخص حقیقی، اگر سبب فساد نگردد، بعید نیست كه جایز باشد.
س 1221: استفاده زنان از انواع كِرم و لوازم آرایش در تئاترها و نمایش هایی كه توسط مردان هم دیده می شوند، چه حكمی دارد؟
اگر آرایش توسط خود آنان یا زنان و یا یكی از محارم ایشان صورت بگیرد و فسادی هم بر آن مترتّب نشود، اشكال ندارد و در غیر این صورت جایز نیست. البته صورت آرایش شده باید از نامحرم پوشانده شود.
--------------------------------------------------------------------------------
نقاشی و مجسمه سازی
س 1222: ساخت عروسك و مجسمه و نقاشی و ترسیم چهره موجودات زنده اعم از گیاهان، حیوانات و انسان چه حكمی دارد؟ خرید و فروش و نگهداری و ارائه آنها در نمایشگاه چه حكمی دارد؟
ساخت مجسمه و نقاشی و ترسیم موجودات بی روح اشكال ندارد و همچنین نقاشی و ترسیم چهره موجودات ذی روح، اگر بدون برجستگی باشد و یا مجسمه آنها كه به صورت غیر كامل باشد، اشكال ندارد، ولی ساخت مجسمه انسان یا سایر حیوانات به صورت كامل اشكال دارد. امّا خرید و فروش و نگهداری نقاشی و مجسمه جایز است و ارائه آنها در نمایشگاه هم اشكال ندارد.
س 1223: در روش تحصیلی جدید، درسی با عنوان اعتماد به نفس وجود دارد كه بخشی از آن مخصوص مجسمه سازی است، بعضی از معلمان به دانش آموزان دستور ساخت عروسك یا مجسمه سگ یا خرگوش و امثال آن را از پارچه یا چیز دیگری به عنوان صنایع دستی می دهند، حكم ساخت اشیاء مذكور چیست؟ امر معلمان به دانش آموزان راجع به ساخت آنها چه حكمی دارد؟ آیا كامل بودن یا نبودن اجزای آنها در حكم تأثیر دارد؟
اگر به نظر عرف به عنوان مجسمه حیوانی كه اجزای آن كامل است، محسوب نشود و یا دانش آموزان به سن تكلیف نرسیده باشند، اشكال ندارد.
س 1224: ترسیم و نقاشی قصه های قرآنی توسط كودكان و نوجوانان چه حكمی دارد؟ مثل اینكه از كودكان خواسته شود كه بطور مثال قصه اصحاب فیل یا شكافته شدن دریا برای حضرت موسی «علیه السلام» و غیر آنها را رسم كنند؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد ولی باید بر اساس متن حقایق و وقایع باشد و از بیان امور مخالف واقع و یا اموری كه موجب هتك حرمت هستند، اجتناب شود.
س 1225: آیا ساخت عروسك و یا مجسمه موجودات ذی روح اعم از انسان یا غیر آن به وسیله دستگاه مخصوص آن جایز است؟
اگر ساخت مجسمه بوسیله دستگاه، مستند به فعل مستقیم انسان نباشد، اشكال ندارد در غیر این صورت اشكال دارد.
س 1226: ساخت زیور آلات بصورت مجسمه چه حكمی دارد و آیا موادّی كه مجسمه ها از آنها ساخته می شوند، در حكم به حرمت تأثیر دارند؟
ساخت مجسمه موجودات ذی روح در صورتی كه مجسمه كامل بوده و یك نفر آن را بسازد اشكال دارد و دراین مورد فرقی بین موادی كه مجسمه از آنها ساخته می شود وجود ندارد و همچنین تفاوت نمی كند كه برای زینت بكار می روند یا برای غیر آن.
س 1227: آیا بازگرداندن اعضای عروسك مانند دست و پا و سر، مشمول حكم حرمت مجسمه سازی است؟ و مجسمه سازی بر آن صدق می كند؟
مجرّد ساخت اعضا یا بازگرداندن آنها، ساخت مجسمه محسوب نمی شود و بنابراین اشكال ندارد، بله، متصل كردن اعضا تا تكمیل شكل حیوان ذی روح اعم از انسان و غیر آن، عمل مجسمه سازی محسوب می شود.
س 1228: عمل خالكوبی كه نزد بعضی از مردم متعارف است و به این طریق عكسهایی بر روی بدن كشیده می شود بطوری كه ثابت باقی مانده و از بین نمی روند، چه حكمی دارد؟ آیا مانع از صحت وضو یا غسل می شود؟
خالكوبی حرام نیست و اثری كه از آن در زیر پوست باقی می ماند مانع از رسیدن آب نیست و وضو و غسل با آن صحیح است.
س 1229: زن و شوهری از نقاشان معروف هستند و كار آنان ترمیم و بازسازی تابلوهای هنری است، بسیاری از آن تابلوها جامعه مسیحی را نشان می دهند و در بعضی از آنها شكل صلیب و حضرت مریم«علیهاالسلام» و حضرت مسیح «علیه السلام» وجود دارد و صاحبان مؤسسات و شركتها و برخی افراد از طرف كلیساها بعد از آنكه بر اثر قدمت یا غیر آن مقداری از آن تابلوها از بین رفته، برای مرمّت و اصلاح تابلوها به آنها رجوع می كنند، با توجه به اینكه بیشتر تابلوها به همین صورت هستند و مرمّت تابلو تنها شغل آنان است كه با آن زندگی می كنند و به تعالیم دین حنیف اسلام هم پایبند هستند آیا ترمیم آن تابلوها و استفاده از اجرتی كه برای این كار می گیرند، جایز است؟
مجرّد مرمّت و بازسازی تابلوهای هنری اشكال ندارد حتّی اگر جامعه مسیحی را توصیف كند و یا مشتمل بر نقش حضرت مسیح «علیه السلام» و یا حضرت مریم «علیها السلام» باشد و اجرت گرفتن در برابر آن هم اشكال ندارد و همچنین اتخاذ این كار به عنوان شغل و زندگی با درآمد آن هم بدون اشكال است مگر آنكه ترویج باطل و گمراهی و یا مستلزم مفاسد دیگری باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
سحر و شعبده و احضار ارواح و جنّ
س 1230: یادگرفتن و یاددادن و دیدن شعبده و اقدام به بازیهایی كه همراه با تردستی هستند، چه حكمی دارد؟
یاددادن و یادگرفتن شعبده حرام است، ولی بازیهایی كه همراه با سرعت حركت و تردستی هستند و از انواع شعبده محسوب نمی شوند، اشكال ندارد.
س 1231: آیا آموختن علم جفر و رمل و زیج ها و علوم دیگری كه از امور غیبی خبر می دهند، جایز است؟
آنچه از این علوم در حال حاضر نزد مردم است، غالبا تا این حد كه موجب یقین و اطمینان به كشف امور غیبی و خبردادن از آنها شوند، قابل اعتماد نیستند، ولی آموختن علومی مانند جفر و رمل بطور صحیح اشكال ندارد به شرطی كه مفسده ای بر آنها مترتّب نشود.
س 1232: آیا یاد گرفتن سحر و عمل به آن جایز است؟ و آیا احضار ارواح و ملائكه و جن جایز است؟
علم سحر و یادگرفتن آن حرام است مگر آنكه به منظور غرض عقلائی و مشروع باشد وامّا احضار ارواح و ملائكه و جن، برحسب اختلاف موارد و وسائل و اغراض، احكام مختلفی دارد.
س 1233: مراجعه مؤمنین به بعضی از كسانی كه از طریق تسخیر ارواح و جن اقدام به معالجه می كنند، با توجه به اینكه یقین دارند كه آنها فقط كار خیر انجام می دهند چه حكمی دارد؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد، مشروط بر اینكه از راههایی كه شرعا حلال هستند، اقدام شود.
س 1234: آیا فالگیری از طریق سنگریزه و كسب درآمد با آن جایز است؟
اخبار به كذب جایز نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
هیپنوتیزم
س 1235: آیا هیپنوتیزم جایز است؟
اگر به منظور غرض عقلائی و بارضایت كسی كه می خواهد هیپنوتیزم شود صورت بگیرد و همراه با كار حرامی هم نباشد، اشكال ندارد.
س 1236: عدّه ای نه به قصد درمان بلكه به منظور نشان دادن قدرت روحی انسان مبادرت به هیپنوتیزم می كنند، آیا این عمل جایز است؟ آیا افرادی كه در این زمینه صاحب تجربه هستند ولی متخصّص آن نیستند، جایز است اقدام به این كار كنند؟
بطور كلی یادگیری هیپنوتیزم و استفاده از آن به غرض عقلائی حلال و قابل ملاحظه اشكال ندارد به شرط اینكه با رضایت و موافقت كسی باشد كه می خواهد به خواب مصنوعی برود و ضرر معتنابهی هم برای او نداشته باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
بخت آزمایی
س 1237: خرید و فروش بلیطهای بخت آزمایی و جایزه ای كه مكلّف می برد، چه حكمی دارد؟
خرید و فروش بلیطهای بخت آزمایی صحیح نیست و شخصی كه جایزه را برده است، مالك آن نمی شود و حق دریافت آن را ندارد.
س 1238: تهیه اوراقی كه به نام ارمغان بهزیستی بین مردم منتشر می شود و پرداخت پول برای آنها و شركت در قرعه كشی این برگه ها، چه حكمی دارد؟
توزیع و نشر اوراق جمع آوری تبرّعات از مردم برای صرف آن در امور خیریّه و تشویق و ترغیب متبرّعین با قید قرعه منع شرعی ندارد و همچنین پرداخت وجه برای تهیّه این اوراق به قصد شركت در امور خیر، مانعی ندارد.
س 1239: شخصی ماشینی دارد كه آن را در معرض بخت آزمایی قرار داده است، به این صورت كه فرد شركت كننده در مسابقه اقدام به خرید برگه ای كه در تاریخ معیّن و به قیمت معیّنی قرعه كشی خواهد شد می كند و در پایان مدّت مذكور و شركت كردن تعدادی از مردم، قرعه كشی صورت می گیرد و كسی كه قرعه به نام او در آمده، برنده می شود و ماشین گران قیمت را تحویل می گیرد، آیا این روش برای فروش ماشین از طریق قرعه كشی شرعا جایز است؟
فروش ماشین به شخصی كه در قرعه كشی شركت كرده و قرعه به نام او افتاده، در صورتی كه خرید و فروش بعد از قرعه كشی انجام پذیرد، اشكال ندارد، ولی تصرّف فروشنده در اموال افراد دیگری كه مال خود را برای شركت در قرعه كشی به او پرداخت كرده اند، أكل مال به باطل است و واجب است آن اموال را به آنان برگرداند.
س 1240: آیا فروش اوراق جمع آوری كمكهای خیرخواهانه عموم مردم به این صورت كه بعدا قرعه كشی شده و قسمتی از مال جمع آوری شده به عنوان هدیه به برندگان داده شود و بقیه آن صرف كارهای عام المنفعه شود، جایز است؟
نامگذاری این عمل تحت عنوان «بیع» صحیح نیست، بله انتشار این اوراق و جمع آوری كمك ها برای امور خیریّه اشكال ندارد و تشویق مردم به كمك كردن با وعده اعطای جایزه به كسی كه قرعه به نام او در آید، جایز است. مشروط بر این كه مردم این اوراق را به قصد شركت در امور خیر، تهیّه نمایند.
س 1241: آیا خرید اوراق قرعه كشی بخت آزمایی(لوتو)، با توجه به اینكه تحت مالكیت شركت خاصی است و 20% سود آن به مؤسسه های خیریّه زنان پرداخت می شود، جایز است یاخیر؟
برگه های بخت آزمایی، مالیّت ندارند واین اوراق در حكم آلت قمار هستند بنابراین خرید و فروش آنها جایز نیست و مبلغی را هم كه برندگان قرعه كشی این برگه ها دریافت می كنند، حلال نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
رشوه
س 1242: بعضی از مشتریان بانك برای انجام سریع كارهایشان و دریافت خدمات بهتر، اموالی را به كارمندان بانك می بخشند، با توجه به این كه اگر كارمندان بانك آن كارها را برای آنان انجام ندهند، چیزی به آنان نمی دهند، آیا دراین حالت، گرفتن آن مال جایز است؟
جایز نیست كارمندان در برابر انجام كار مشتریان كه برای آن استخدام شده اند و در برابر آن هر ماه حقوق دریافت می كنند، از مشتریان چیزی بگیرند و همچنین مشتریان بانك نباید كارمندان را در برابر انجام كارهایشان با پول نقد یا غیر آن تطمیع كنند زیرا این كار مستلزم فساد است.
س 1243: بعضی از مشتریان بانك براساس عادات رایج به كارمندان عیدی می دهند و اعتقاد دارند كه اگر این هدیه را ندهند كارهایشان به شكل مطلوب انجام نمی شود، حكم این كار چیست؟
اگر این هدایا منجر به تبعیض در انجام خدمات بانكی به مشتریان شود و در نهایت باعث فساد و از بین رفتن حقوق دیگران گردد، مشتریان نباید آن هدایا را به كارمندان بدهند و كارمندان هم حق گرفتن آنها را ندارند.
س 1244: چنانچه فردی از باب تشكّر و قدردانی از كارمند، هدیه ای به او اهداء كند، حكمش چیست؟ هر چند آن كارمند بدون هیچ گونه چشم داشتی، كاری را انجام داده باشد؟
هدیه در محیط كار و از جانب ارباب رجوع، یكی از خطرناك ترین چیزها است و هر چه بیشتر از آن اجتناب كنید، به صرفه دنیا و آخرت شما، خواهد بود. فقط در یك صورت، دریافت آن جایز است و آن، این است كه هدیه دهنده، با اصرار زیاد و با امتناع مأمور از قبول، بالاخره به نحوی آن را اهداء كند. آنهم بعد از انجام كار و بدون مذاكره و حتّی توقّع قبلی.
س 1245: هدایا اعم از نقدی، خوراكی و غیره كه توسط ارباب رجوع با رضایت و طیب خاطر به كارمندان دولت داده می شوند، چه حكمی دارند؟ و اموالی كه به صورت رشوه به كارمندان داده می شوند اعم از اینكه بر اثر توقع انجام كاری برای پرداخت كننده باشد یا خیر، چه حكمی دارند؟ و اگر كارمند بر اثر طمع به دریافت رشوه، مرتكب عمل خلاف قانون شود، چه حكمی دارد؟
بر كارمندان محترم واجب است كه رابطه آنان با همه مراجعه كنندگان براساس قوانین و مقرّرات و ضوابط خاص اداره باشد و قبول هر گونه هدیه ای از مراجعه كنندگان به هر عنوانی كه باشد برای آنان جایز نیست زیرا باعث فساد و سوءظن به آنان و تشویق و تحریك افراد طمعكار به عمل نكردن به قانون و تضییع حقوق دیگران می شود. اما رشوه، مسلم است كه برای گیرنده و دهنده آن، حرام است و واجب است كسی كه آن را دریافت كرده به صاحبش برگرداند و حق تصرّف در آن را ندارد.
س 1246: گاهی مشاهده می شود كه بعضی از اشخاص از مراجعه كنندگان در برابر انجام كارشان تقاضای رشوه می كنند، آیا پرداخت رشوه به آنان جایز است؟
هیچیك از مراجعه كنندگان به ادارات حق ندارند برای انجام كار خود پول یا خدمتی را بطور غیرقانونی به كارمند اداری كه مكلّف به خدمت به مراجعین است، ارائه دهند، همچنین كارمندان ادارات هم كه از نظر قانونی موظف به انجام كار مردم هستند، حق ندارند هیچ گونه مبلغی را بطور غیرقانونی در برابر انجام كار مراجعه كنندگان درخواست و یا دریافت كنند و جایز نیست در این مال تصرّف نمایند، بلكه باید آن را به صاحبانش باز گردانند.
س 1247: پرداخت رشوه برای گرفتن حق با توجه به اینكه گاهی برای دیگران مشكل ایجاد می كند مثلا باعث مقدم شمردن صاحب حق نسبت به افراد دیگر می شود، چه حكمی دارد؟
پرداخت رشوه و گرفتن آن جایز نیست هر چند باعث ایجاد مشكل و زحمت برای دیگران نشود، چه رسد به موردی كه بدون استحقاق، باعث ایجاد مزاحمت برای دیگران شود.
س 1248: اگر شخصی برای انجام كار قانونی خود مجبور به پرداخت مبلغی به كارمندان یكی از ادارات شود تا كار قانونی و شرعی او را به راحتی انجام دهند زیرا اعتقاد دارد كه اگر این مبلغ را نپردازد، كارمندان آن اداره كار او را انجام نخواهند داد، آیا عنوان رشوه بر این مبلغ صدق می كند؟ و آیا این عمل حرام است یا اینكه اضطراری كه باعث پرداخت آن برای انجام كار اداری او شده، عنوان رشوه را از آن بر می دارد و در نتیجه حرام نخواهد بود؟
پرداخت پول یا اموال دیگر از طرف فرد مراجعه كننده به كارمندان ادارات كه مكلّف به ارائه خدمات اداری به مردم هستند، و حتما منجر به فساد ادارات خواهد شد، عملی است كه از نظر شرعی حرام محسوب می شود و توهّم اضطرار، مجوّزِ او در انجام این كار نیست.
س 1249: قاچاقچیان به بعضی از كارمندان مبالغی پول در برابر چشم پوشی آنان از مخالفت و نقض قانون پرداخت می كنند و در صورتی كه كارمند درخواست آنان را قبول نكند تهدید به قتل می شود. در این صورت كارمند چه وظیفه ای دارد؟
دریافت هرگونه مبلغی در برابر تغافل و چشم پوشی از اَعمال خلاف قانون قاچاقچیان جایز نیست.
س 1250: مدیر بخش مالیات از مأمور محاسبه كننده درخواست نموده است كه از میزان مالیات یكی از شركت ها مقداری كم نماید، باتوجه به اینكه اگر از این كار امتناع بورزد، مشكلات و گرفتاریهای سختی برای او پیش خواهد آمد، آیا اطاعت از دستور مدیر توسط مأمور مذكور در چنین مواردی واجب است؟ و آیا می تواند در برابر اجرای این دستور پولی را دریافت كند؟
در این گونه امور باید مطابق ضوابط و مقرّرات قانونی عمل شود و تخلّف از آن جایز نیست. اعم از اینكه رایگان باشد یا درمقابل گرفتن وجه.
نگاه كردن به تصویر زن نامحرم، حكم نگاه كردن به خود زن نامحرم را ندارد، بنابراین اگر نگاه از روی لذّت نبوده و خوف افتادن به گناه نباشد و تصویر هم متعلّق به زن مسلمانی كه بیننده آن را می شناسد نباشد، اشكال ندارد و بنابر احتیاط واجب نباید به تصویر زن نامحرم كه بطور مستقیم از تلویزیون پخش می شود، نگاه كرد ولی در پخش غیرمستقیم تلویزیونی اگر ریبة و خوف افتادن به گناه نباشد، نگاه كردن اشكال ندارد.
س 1184: مشاهده برنامه های تلویزیونی كه از ماهواره دریافت می شوند، چه حكمی دارد؟ اگر ساكنان استانهای مجاور دولتهای خلیج فارس برنامه های تلویزیونی آن دولتها را مشاهده كنند، حكم آن چیست؟
از آنجا كه برنامه هایی كه توسط ماهواره های غربی پخش می شوند و همچنین برنامه های تلویزیونی بیشتر دولتهای مجاور، دربردارنده آموزش افكار گمراه كننده و تحریف حقایق و لهو و فساد هستند و غالبا مشاهده آنها باعث گمراهی و فساد و ارتكاب كارهای حرام می گردد، بنابر این دریافت و دیدن آنها جایز نیست.
س 1185: آیا دیدن یا شنیدن برنامه های طنز از رادیو و تلویزیون اشكال دارد؟
گوش دادن به برنامه های طنز و نمایش های فكاهی و دیدن آنها اشكال ندارد مگر آن كه مستلزم اهانت به مؤمنی باشد.
س 1186: هنگام جشن عروسی چند عكس از من گرفته شد كه در آنها حجاب كامل نداشتم، این عكسها در حال حاضر نزد دوستان و اقوام من هستند. آیا جمع آوری آنها بر من واجب است؟
اگر وجود عكسها نزد دیگران مفسده ای ندارد و یا برفرض ترتّب مفسده، شما در دادن عكسها به دیگران نقشی نداشته اید یا جمع كردن آنها از دیگران برای شما مشقّت دارد، تكلیفی در این باره ندارید.
س 1187: آیا بوسیدن تصاویر امام «قدس سره» و شهدا برای ما زنان از این جهت كه به ما نامحرم هستند، اشكال دارد؟
به طور كلی تصویر شخص حكم خود او را ندارد. لذا بوسیدن تصویر به عنوان احترام و تبرك جستن و اظهار محبت در صورتی كه قصد ریبة و خوف افتادن به گناه نباشد، اشكال ندارد.
س 1188: آیا دیدن تصاویر زنان برهنه و نیمه برهنه در فیلمهای سینمایی و غیر آن، در صورتی كه آنان را نشناسیم، جایز است؟
نگاه كردن به فیلم ها و تصاویر، حكم نگاه كردن به اجنبی را ندارد و در صورتی كه از روی شهوت و ریبة نباشد و مفسده ای هم بر آن مترتب نشود، شرعا اشكال ندارد ولی با توجه به اینكه دیدن تصویر برهنه ای كه شهوت برانگیز است، غالبا از روی شهوت بوده و به همین دلیل مقدمه ارتكاب گناه می باشد، بنابراین دیدن آنها حرام است.
س 1189: آیا جایز است زن در جشن های عروسی بدون اجازه شوهرش عكس بیندازد؟ و برفرض جواز، آیا مراعات حجاب كامل در آن واجب است؟
اصل عكس گرفتن منوط به اجازه شوهر نیست ولی اگر احتمال بدهد كه اجنبی عكس او را ببیند و عدم رعایت حجاب كامل منجر به مفسده ای شود، مراعات آن واجب است.
س 1190: آیا برای زنان، دیدن كشتی مردان جایز است؟
اگر مشاهده آن باحضور در میدان كشتی و بطور مستقیم باشد و یا آن را بطور زنده و مستقیم از تلویزیون ببینند و یا به قصد لذت و ریبة بوده و یا در آن خوف ارتكاب گناه و فساد وجود داشته باشد، جایز نیست و در غیر این صورت اشكال ندارد.
س 1191: اگر عروس در شب جشن عروسی روپوش روشن و نازكی برسرش بیندازد، آیا جایز است مرد اجنبی از او عكس بگیرد؟
اگر مستلزم نگاه حرام به زن اجنبی باشد جایز نیست، وگرنه اشكال ندارد.
س 1192: گرفتن عكس زن غیرمحجّبه در بین محارمش چه حكمی دارد؟ اگر احتمال داده شود كه مرد اجنبی آن عكسها را هنگام ظاهر كردن ببیند، حكم آن چیست؟
اگر عكاسی كه به او نگاه می كند و عكس وی را می گیرد، از محارم او باشد، عكس گرفتن از او اشكال ندارد و ظاهر كردن آن هم نزد عكاسی كه او را نمی شناسد اشكال ندارد.
س 1193: بعضی از جوانان به تصاویر مستهجن نگاه می كنند و برای كار خود توجیهات ساختگی ارائه می دهند، حكم آن چیست؟ و اگر دیدن این تصاویر مقداری از شهوت انسان را تسكین دهد و در جلوگیری از ارتكاب حرام مؤثر باشد، چه حكمی دارد؟
اگر نگاه كردن به آن تصاویر به قصد ریبة باشد و یا انسان بداند كه منجر به تحریك شهوت او می شود و یا خوف ارتكاب گناه و مفسده باشد، در اینصورت نگاه كردن به آنها حرام است و این كه بخاطر آن انسان به حرام دیگری نمی افتد، مجوز ارتكاب فعلی كه شرعا حرام است، نمی باشد.
س 1194: حضور در جشنهایی كه موسیقی در آنها نواخته می شود و افراد مبادرت به رقص می كنند، برای فیلمبرداری چه حكمی دارد؟ فیلمبرداری مرد از مجالس مردان و زن از مجالس زنان چه حكمی دارد؟ ظاهر كردن فیلم های جشن های عروسی توسط مرد، چه آن خانواده را بشناسد و چه آن خانواده را نشناسد، دارای چه حكمی است؟ و همچنین ظاهر كردن آن توسط زن چه حكمی دارد؟ و آیا استفاده از موسیقی در آن فیلم ها جایز است؟
حضور در جشن های شادی و فیلمبرداری مردان از مجالس مردان و زنان از مجالس زنان در صورتی كه مستلزم گوش دادن به غنا یا موسیقی حرام و یا ارتكاب هر عمل حرام دیگری نباشد، اشكال ندارد. ولی فیلمبرداری مردان از مجالس زنان یا زنان از مجالس مردان اگر مستلزم نظر كردن به ریبة یا مفاسد دیگری باشد، جایز نیست و همچنین بكارگیری موسیقی مطرب لهوی كه مناسب با مجالس لهو و گناه باشد در فیلم ها نیز حرام است.
س 1195: با توجه به كیفیت فیلم ها (خارجی یا داخلی) و موسیقی كه از تلویزیون جمهوری اسلامی پخش می شود، دیدن و گوش دادن به آنها چه حكمی دارد؟
اگر افراد شنونده و بیننده تشخیص دهند موسیقی كه از رادیو و تلویزیون پخش می شود از نوع موسیقی مطرب لهوی مناسب با مجالس لهو و گناه است و یا دیدن فیلمی كه از تلویزیون پخش می شود، مفسده دارد، دیدن و شنیدنِ آنها برای آنان جایز نیست و مجرّد پخش از رادیو و تلویزیون حجّت شرعی برای جواز محسوب نمی شود.
س 1196: تهیه و فروش تصاویر منسوب به پیامبر اكرم «صلی الله علیه و آله» و امیرالمومنین و امام حسین«علیهماالسلام» برای نصب آنها در مراكز دولتی چه حكمی دارد؟
این كار فی نفسه از نظر شرعی اشكال ندارد به شرط اینكه مشتمل بر اموری كه ازنظر عرف، اهانت و بی احترامی محسوب می شود نبوده و با شأن آن بزرگان منافات نداشته باشد.
س 1197: خواندن كتابها و اشعار مبتذل كه باعث تحریك شهوت می شوند، چه حكمی دارد؟
باید از آنها اجتناب شود.
س 1198: تلویزیونها یا كانالهای پخش مستقیم ماهواره ای یك سلسله برنامه های اجتماعی را به نمایش می گذارند كه بیانگر مسائل اجتماعی جامعه غربی است و به ترویج افكار فاسدی از قبیل تشویق به اختلاط زن و مرد و ترویج روابط نامشروع می پردازند، بطوری كه این برنامه ها بعضی از مؤمنین را نیز تحت تأثیر قرار داده است. دیدن آنها برای كسی كه احتمال تأثیرپذیری او می رود، چه حكمی دارد؟ آیا این حكم نسبت به كسی كه آن برنامه ها را به قصد نقد و بیان نكات منفی آنها و نصیحت مردم به ندیدن آنها، می بیند، تفاوت دارد؟
نگاه به این برنامه ها اگر از روی لذّت بوده و یا خوف تأثیرپذیری و فساد، وجود داشته باشد، جایز نیست. ولی مشاهده به قصد نقد و آگاه كردن مردم از خطرات و نكات منفی آنها برای كسی كه اهلیّت آن را دارد و مطمئن است كه از آن برنامه ها تأثیر نمی پذیرد و به فساد نمی افتد، اشكال ندارد، البته اگر مقرّراتی باشد باید رعایت شود.
س 1199: آیا نگاه كردن به موی گوینده تلویزیون كه آرایش كرده و سر و سینه اش پوششی ندارد، جایز است؟
مجرّد نگاه كردن چنانچه از روی لذّت نبوده و خوف ارتكاب حرام و فساد در آن نباشد و به صورت پخش مستقیم هم نباشد، اشكال ندارد.
س 1200: آیا دیدن فیلمهای شهوت انگیز برای فرد متأهل جایز است؟
اگر دیدن آنها به قصد تحریك شهوت باشد و یا موجب تحریك آن شود، جایز نیست.
س 1201: دیدن فیلمهایی كه راه صحیح نزدیكی با زن باردار را آموزش می دهند، برای مردان متأهل، با توجه به اینكه باعث به حرام افتادن آنان نمی شود، چه حكمی دارد؟
دیدن این فیلم ها كه همیشه بانگاه شهوت برانگیز همراه است، جایز نیست.
س 1202: نظارت كارمندان وزارت ارشاد بر انواع فیلمها و مجلات و نشریات و نوارها برای تشخیص موارد مجاز آنها، با توجه اینكه نظارت، مستلزم مشاهده عینی و گوش دادن به آنهاست، چه حكمی دارد؟
دیدن وگوش دادن به آنها توسط مأمورین نظارت، در مقام انجام وظیفه قانونی به مقدار ضرورت اشكال ندارد، ولی باید از قصد لذت و ریبة احتراز كنند و واجب است افرادی كه برای نظارت و بررسی گمارده می شوند از جهت فكری و روحی زیر نظر و راهنمایی مسئولین باشند.
س 1203: دیدن فیلمهای ویدئویی كه گاهی تصاویر منحرف كننده ای دارند، به قصد نظارت و حذف بخش های فاسد آنها برای ارائه به دیگران چه حكمی دارد؟
دیدن این فیلمها اگر به منظور اصلاح فیلم و حذف تصاویر فاسد و گمراه كننده آنها باشد اشكال ندارد بشرط اینكه كسی كه اقدام به این كار می كند مصون از افتادن به حرام باشد.
س 1204: آیا برای زن و شوهر دیدن فیلمهای ویدئویی جنسی در خانه، جایز است؟ آیا برای فرد مبتلا به قطع نخاع دیدن این فیلم ها به قصد تحریك شهوت و تمكّن از نزدیكی با همسرش، جایز است؟
برانگیختن شهوت توسط فیلمهای ویدئویی جنسی جایز نیست.
س 1205: مشاهده پنهانی فیلم ها وتصاویری كه طبق قانون دولت اسلامی ممنوع هستند، اگر مفسده ای نداشته باشند، چه حكمی دارد؟ حكم آنها نسبت به زن و شوهرهای جوان چیست؟
با فرض ممنوع بودن، اشكال دارد.
س 1206: مشاهده فیلمهایی كه گاهی در بردارنده اهانت به مقدسات جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری هستند، چه حكمی دارد؟
واجب است از آنها اجتناب شود.
س 1207: دیدن فیلمهای ایرانی كه بعد از انقلاب تولید شده اند و در آنها زنان با حجاب ناقص ظاهر می شوند و گاهی بدآموزیهایی نیز دارند، چه حكمی دارد؟
اصل مشاهده این فیلم ها اگر به قصد لذت و ریبة نباشد و موجب وقوع در مفسده هم نگردد، فی نفسه اشكال ندارد ولی فیلمسازان باید از تهیه و تولید فیلمهایی كه با تعالیم ارزشمند اسلامی منافات دارد، خودداری كنند.
س 1208: توزیع و عرضه فیلمهایی كه مورد تأیید وزارت ارشاد هستند، چه حكمی دارد؟ همچنین توزیع نوارهای موسیقی كه مورد تأیید وزارت ارشاد هستند، در دانشگاهها چه حكمی دارد؟
اگر فیلم ها یا نوارها به نظر مكلّف عرفا مشتمل برغنا یا موسیقی مطرب و لهوی مناسبِ با مجالس لهو و گناه باشد، توزیع و عرضه آنها و همچنین دیدن و گوش دادن به آنها برای او جایز نیست و مجرّد تأیید بعضی از ادارات مربوطه تا زمانی كه نظر مكلّف در تشخیص موضوع با نظر تأییدكنندگان مخالف است، دلیل شرعی برای جواز محسوب نمی شود.
س 1209: خرید و فروش و نگهداری مجلاّت لباس های زنانه كه عكس زنان اجنبی در آنها وجود دارد و برای انتخاب لباس بكار می روند، چه حكمی دارد؟
مجرّد وجود عكس های زنان اجنبی در این مجلاّت مانع جواز خرید و فروش و بهره برداری از آنها برای انتخاب لباس نیست مگر آن كه عكس ها، به گونه ای باشد كه موجب مفسده شود.
س 1210: آیا خرید و فروش دوربین فیلمبرداری جایز است؟
خرید و فروش دوربین فیلمبرداری تا زمانی كه به قصد استفاده در امور حرام نباشد، اشكال ندارد.
س 1211: خرید و فروش و اجاره فیلمهای ویدئویی مبتذل و همچنین ویدئو چه حكمی دارد؟
اگر فیلم ها در بردارنده تصاویر زننده ای كه شهوت را تحریك كرده و موجب انحراف و فساد می شوند و یا مشتمل بر غنا و موسیقی مطرب و لهوی و مناسب با مجالس لهو و گناه باشند، تولید و خرید و فروش و اجاره فیلم ها و همچنین اجاره ویدئو برای استفاده از آن در این امور، جایز نیست.
س 1212: آیاگوش دادن به اخبار و برنامه های علمی و فرهنگی رادیوهای خارجی جایز است؟
در صورتی كه موجب انحراف و فساد نشود، جایز است.
--------------------------------------------------------------------------------
آنتن های ماهواره ای
س 1213: آیا خرید و نگهداری و استفاده از دستگاه گیرنده برنامه های تلویزیونی از ماهواره جایز است؟ و اگر دستگاه گیرنده مجانی به دست انسان برسد چه حكمی دارد؟
دستگاه آنتن ماهواره ای از این جهت كه صرفا وسیله ای برای دریافت برنامه های تلویزیونی است كه هم برنامه های حلال دارد و هم برنامه های حرام، حكم آلات مشترك را دارد. لذا خرید و فروش و نگهداری آن برای استفاده در امور حرام، حرام است و برای استفاده های حلال جایز است. ولی چون این وسیله برای كسی كه آن را در اختیار دارد زمینه دریافت برنامه های حرام را كاملا فراهم می كند و گاهی نگهداری آن مفاسد دیگری را نیز در بر دارد، خرید و نگهداری آن جایز نیست مگر برای كسی كه به خودش مطمئن است كه استفاده حرام از آن نمی كند و بر تهیه و نگهداری آن در خانه اش مفسده ای هم مترتّب نمی شود. لكن اگر قانونی در این مورد وجود داشته باشد باید مراعات گردد.
س 1214: آیا خرید و فروش دستگاه دریافت كننده كانالهای ماهواره ای برای گرفتن كانالهای ماهواره ای جمهوری اسلامی برای كسی كه در خارج از جمهوری اسلامی زندگی می كند، جایز است؟
دستگاه مذكور هر چند از آلات مشتركی است كه قابلیت استفاده حلال را دارد ولی چون غالبا از آن بهره برداری حرام می شود و علاوه بر این بهره گیری از آن در خانه مفاسد دیگری را هم در بر دارد، بنابراین خرید و استفاده از آن در خانه جایز نیست، مگر برای كسی كه اطمینان دارد از آن بهره برداری حرام نمی كند و نصب آن در خانه نیز مفسده دیگری را دربرندارد.
س 1215: اگر آنتن ماهواره ای علاوه بر دریافت كانالهای جمهوری اسلامی، اخبار و بعضی از برنامه های مفید كشورهای خلیج و عربی و همه كانالهای غربی و فاسد را دریافت كند چه حكمی دارد؟
معیار جواز استفاده از این دستگاه برای گرفتن برنامه های كانالهای تلویزیونی، همان است كه قبلا گذشت بدون اینكه بین كانالهای غربی و غیر آن تفاوتی وجود داشته باشد.
س 1216: استفاده از آنتن ماهواره ای برای آگاهی از برنامه های علمی یا قرآنی و مانند آن كه از طریق ماهواره توسط دولتهای غربی یا كشورهای مجاور خلیج فارس و غیر آنها پخش می شوند چه حكمی دارد؟
استفاده از این دستگاه برای دیدن و شنیدن برنامه های علمی یا قرآنی و مانند آن، هر چند فی نفسه مانعی ندارد، ولی به دلیل این كه برنامه هایی كه از طریق ماهواره توسط دولتهای غربی و بیشتر كشورهای همسایه پخش می شوند، غالبا در بردارنده آموزش افكار گمراه كننده و تحریف حقایق و همچنین برنامه های لهو و فساد هستند و حتّی مشاهده برنامه های علمی یا قرآن ازطریق آنها موجب وقوع در فساد و ارتكاب حرام می گردد، بنابر این شرعا استفاده از آنتن های مذكور برای دیدن آن برنامه ها حرام است مگر آنكه برنامه های مفید علمی یا قرآنی محض باشند و مشاهده آنها مستلزم هیچ فساد یا ابتلاء به عمل حرامی نباشد، البته اگر قانونی باشد باید مراعات شود.
س 1217: شغل ما تعمیر دستگاههای گیرنده برنامه های رادیو و تلویزیونی است، در این اواخر مراجعات زیادی برای نصب قطعات و تعمیر آنتن های ماهواره ای صورت می گیرد، تكلیف ما در این باره چیست؟ خرید و فروش قطعات آنها چه حكمی دارد؟
اگر از این دستگاه برای امور حرام استفاده شود كه غالبا همینطور است و یا شما علم داشته باشید به اینكه كسی كه قصد تهیه آنتن ماهواره ای را دارد، برای امور حرام از آن استفاده می كند، خرید و فروش و نصب قطعات و راه اندازی و تعمیر و فروش قطعات آن جایز نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
تئاتر و سینما
س 1218: آیا در صورت لزوم، استفاده از لباس رسمی علمای دین و قضات در فیلمهای سینمایی جایز است؟ آیا تدوین و تولید فیلمهای سینمایی با صبغه دینی و عرفانی راجع به علمای گذشته یا معاصر با حفظ احترام آنان و حرمت اسلام و بدون اسائه ادب و بی احترامی به آنان جایز است یا خیر؟ بخصوص با توجه به اینكه هدف، ارائه ارزشهای والا و عمیق ترسیم شده توسط دین حنیف اسلام و بیان مفهوم عرفان و فرهنگ اصیلی كه امتیاز امت اسلامی ما محسوب می شود و همچنین مقابله با فرهنگ مبتذل دشمن می باشد و بیان آنها با زبان سینما جذابیت و تأثیر زیادی بخصوص بر نسل جوان دارد؟
باتوجه به اینكه سینما وسیله ای برای آگاهی و تبلیغ است، بنابر این به تصویركشیدن و ارائه هر چیزی كه ممكن است از آن برای رشد فكری جوانان و غیر آنان و ارتقای آگاهی و ترویج فرهنگ اسلامی استفاده شود، اشكال ندارد. یكی از این راهها معرفی شخصیت عالمان دین و زندگی اختصاصی آنان و همچنین سایر دانشمندان و صاحب منصبان و زندگی خصوصی آنان است، ولی رعایت شئونات اختصاصی و احترام آنان و همچنین حریم زندگی خصوصی آنان واجب است و همچنین نباید از آن برای ارائه مفاهیم منافی با اسلام استفاده شود.
س 1219: ما تصمیم به ساخت یك فیلم داستانی و حماسی گرفته ایم كه حادثه جاوید كربلا را ترسیم نموده و اهداف بزرگی را كه امام حسین«علیه السلام» بخاطر آنها به شهادت رسید، بیان كند، با توجه به اینكه شخصیت امام حسین «علیه السلام» در این فیلم به صورت یك فرد عادی و قابل رؤیت با چشم نشان داده نشده بلكه درتمامی مراحل فیلمبرداری و تولید و نورپردازی به صورت یك شخصیت نورانی نشان داده شده است، آیا ساخت این فیلم و نشان دادن شخصیت امام حسین «علیه السلام» با این كیفیت جایز است؟
اگر فیلم بر اساس منابع مستند و با حفظ قداست موضوع و مراعات مقام و منزلت والای امام حسین «علیه السلام» و اصحاب و اهل بیت گرامی او «سلام الله علیهم اجمعین» ساخته شود، اشكال ندارد، ولی چون حفظ قداست موضوع چنانكه شایسته آن است و حفظ حرمت سیدالشهدا و اصحاب او «سلام الله علیهم اجمعین» بسیار مشكل است بنابر این باید در این زمینه احتیاط شود.
س 1220: پوشیدن لباس زنانه توسط مردان و برعكس، برای بازی در تئاتر و سینما چه حكمی دارد؟ تقلید صدای مردان توسط زنان و برعكس چه حكمی دارد؟
پوشیدن لباس جنس مخالف و تقلید صدای او هنگام بازیگری و بیان خصوصیات یك شخص حقیقی، اگر سبب فساد نگردد، بعید نیست كه جایز باشد.
س 1221: استفاده زنان از انواع كِرم و لوازم آرایش در تئاترها و نمایش هایی كه توسط مردان هم دیده می شوند، چه حكمی دارد؟
اگر آرایش توسط خود آنان یا زنان و یا یكی از محارم ایشان صورت بگیرد و فسادی هم بر آن مترتّب نشود، اشكال ندارد و در غیر این صورت جایز نیست. البته صورت آرایش شده باید از نامحرم پوشانده شود.
--------------------------------------------------------------------------------
نقاشی و مجسمه سازی
س 1222: ساخت عروسك و مجسمه و نقاشی و ترسیم چهره موجودات زنده اعم از گیاهان، حیوانات و انسان چه حكمی دارد؟ خرید و فروش و نگهداری و ارائه آنها در نمایشگاه چه حكمی دارد؟
ساخت مجسمه و نقاشی و ترسیم موجودات بی روح اشكال ندارد و همچنین نقاشی و ترسیم چهره موجودات ذی روح، اگر بدون برجستگی باشد و یا مجسمه آنها كه به صورت غیر كامل باشد، اشكال ندارد، ولی ساخت مجسمه انسان یا سایر حیوانات به صورت كامل اشكال دارد. امّا خرید و فروش و نگهداری نقاشی و مجسمه جایز است و ارائه آنها در نمایشگاه هم اشكال ندارد.
س 1223: در روش تحصیلی جدید، درسی با عنوان اعتماد به نفس وجود دارد كه بخشی از آن مخصوص مجسمه سازی است، بعضی از معلمان به دانش آموزان دستور ساخت عروسك یا مجسمه سگ یا خرگوش و امثال آن را از پارچه یا چیز دیگری به عنوان صنایع دستی می دهند، حكم ساخت اشیاء مذكور چیست؟ امر معلمان به دانش آموزان راجع به ساخت آنها چه حكمی دارد؟ آیا كامل بودن یا نبودن اجزای آنها در حكم تأثیر دارد؟
اگر به نظر عرف به عنوان مجسمه حیوانی كه اجزای آن كامل است، محسوب نشود و یا دانش آموزان به سن تكلیف نرسیده باشند، اشكال ندارد.
س 1224: ترسیم و نقاشی قصه های قرآنی توسط كودكان و نوجوانان چه حكمی دارد؟ مثل اینكه از كودكان خواسته شود كه بطور مثال قصه اصحاب فیل یا شكافته شدن دریا برای حضرت موسی «علیه السلام» و غیر آنها را رسم كنند؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد ولی باید بر اساس متن حقایق و وقایع باشد و از بیان امور مخالف واقع و یا اموری كه موجب هتك حرمت هستند، اجتناب شود.
س 1225: آیا ساخت عروسك و یا مجسمه موجودات ذی روح اعم از انسان یا غیر آن به وسیله دستگاه مخصوص آن جایز است؟
اگر ساخت مجسمه بوسیله دستگاه، مستند به فعل مستقیم انسان نباشد، اشكال ندارد در غیر این صورت اشكال دارد.
س 1226: ساخت زیور آلات بصورت مجسمه چه حكمی دارد و آیا موادّی كه مجسمه ها از آنها ساخته می شوند، در حكم به حرمت تأثیر دارند؟
ساخت مجسمه موجودات ذی روح در صورتی كه مجسمه كامل بوده و یك نفر آن را بسازد اشكال دارد و دراین مورد فرقی بین موادی كه مجسمه از آنها ساخته می شود وجود ندارد و همچنین تفاوت نمی كند كه برای زینت بكار می روند یا برای غیر آن.
س 1227: آیا بازگرداندن اعضای عروسك مانند دست و پا و سر، مشمول حكم حرمت مجسمه سازی است؟ و مجسمه سازی بر آن صدق می كند؟
مجرّد ساخت اعضا یا بازگرداندن آنها، ساخت مجسمه محسوب نمی شود و بنابراین اشكال ندارد، بله، متصل كردن اعضا تا تكمیل شكل حیوان ذی روح اعم از انسان و غیر آن، عمل مجسمه سازی محسوب می شود.
س 1228: عمل خالكوبی كه نزد بعضی از مردم متعارف است و به این طریق عكسهایی بر روی بدن كشیده می شود بطوری كه ثابت باقی مانده و از بین نمی روند، چه حكمی دارد؟ آیا مانع از صحت وضو یا غسل می شود؟
خالكوبی حرام نیست و اثری كه از آن در زیر پوست باقی می ماند مانع از رسیدن آب نیست و وضو و غسل با آن صحیح است.
س 1229: زن و شوهری از نقاشان معروف هستند و كار آنان ترمیم و بازسازی تابلوهای هنری است، بسیاری از آن تابلوها جامعه مسیحی را نشان می دهند و در بعضی از آنها شكل صلیب و حضرت مریم«علیهاالسلام» و حضرت مسیح «علیه السلام» وجود دارد و صاحبان مؤسسات و شركتها و برخی افراد از طرف كلیساها بعد از آنكه بر اثر قدمت یا غیر آن مقداری از آن تابلوها از بین رفته، برای مرمّت و اصلاح تابلوها به آنها رجوع می كنند، با توجه به اینكه بیشتر تابلوها به همین صورت هستند و مرمّت تابلو تنها شغل آنان است كه با آن زندگی می كنند و به تعالیم دین حنیف اسلام هم پایبند هستند آیا ترمیم آن تابلوها و استفاده از اجرتی كه برای این كار می گیرند، جایز است؟
مجرّد مرمّت و بازسازی تابلوهای هنری اشكال ندارد حتّی اگر جامعه مسیحی را توصیف كند و یا مشتمل بر نقش حضرت مسیح «علیه السلام» و یا حضرت مریم «علیها السلام» باشد و اجرت گرفتن در برابر آن هم اشكال ندارد و همچنین اتخاذ این كار به عنوان شغل و زندگی با درآمد آن هم بدون اشكال است مگر آنكه ترویج باطل و گمراهی و یا مستلزم مفاسد دیگری باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
سحر و شعبده و احضار ارواح و جنّ
س 1230: یادگرفتن و یاددادن و دیدن شعبده و اقدام به بازیهایی كه همراه با تردستی هستند، چه حكمی دارد؟
یاددادن و یادگرفتن شعبده حرام است، ولی بازیهایی كه همراه با سرعت حركت و تردستی هستند و از انواع شعبده محسوب نمی شوند، اشكال ندارد.
س 1231: آیا آموختن علم جفر و رمل و زیج ها و علوم دیگری كه از امور غیبی خبر می دهند، جایز است؟
آنچه از این علوم در حال حاضر نزد مردم است، غالبا تا این حد كه موجب یقین و اطمینان به كشف امور غیبی و خبردادن از آنها شوند، قابل اعتماد نیستند، ولی آموختن علومی مانند جفر و رمل بطور صحیح اشكال ندارد به شرطی كه مفسده ای بر آنها مترتّب نشود.
س 1232: آیا یاد گرفتن سحر و عمل به آن جایز است؟ و آیا احضار ارواح و ملائكه و جن جایز است؟
علم سحر و یادگرفتن آن حرام است مگر آنكه به منظور غرض عقلائی و مشروع باشد وامّا احضار ارواح و ملائكه و جن، برحسب اختلاف موارد و وسائل و اغراض، احكام مختلفی دارد.
س 1233: مراجعه مؤمنین به بعضی از كسانی كه از طریق تسخیر ارواح و جن اقدام به معالجه می كنند، با توجه به اینكه یقین دارند كه آنها فقط كار خیر انجام می دهند چه حكمی دارد؟
این كار فی نفسه اشكال ندارد، مشروط بر اینكه از راههایی كه شرعا حلال هستند، اقدام شود.
س 1234: آیا فالگیری از طریق سنگریزه و كسب درآمد با آن جایز است؟
اخبار به كذب جایز نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
هیپنوتیزم
س 1235: آیا هیپنوتیزم جایز است؟
اگر به منظور غرض عقلائی و بارضایت كسی كه می خواهد هیپنوتیزم شود صورت بگیرد و همراه با كار حرامی هم نباشد، اشكال ندارد.
س 1236: عدّه ای نه به قصد درمان بلكه به منظور نشان دادن قدرت روحی انسان مبادرت به هیپنوتیزم می كنند، آیا این عمل جایز است؟ آیا افرادی كه در این زمینه صاحب تجربه هستند ولی متخصّص آن نیستند، جایز است اقدام به این كار كنند؟
بطور كلی یادگیری هیپنوتیزم و استفاده از آن به غرض عقلائی حلال و قابل ملاحظه اشكال ندارد به شرط اینكه با رضایت و موافقت كسی باشد كه می خواهد به خواب مصنوعی برود و ضرر معتنابهی هم برای او نداشته باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
بخت آزمایی
س 1237: خرید و فروش بلیطهای بخت آزمایی و جایزه ای كه مكلّف می برد، چه حكمی دارد؟
خرید و فروش بلیطهای بخت آزمایی صحیح نیست و شخصی كه جایزه را برده است، مالك آن نمی شود و حق دریافت آن را ندارد.
س 1238: تهیه اوراقی كه به نام ارمغان بهزیستی بین مردم منتشر می شود و پرداخت پول برای آنها و شركت در قرعه كشی این برگه ها، چه حكمی دارد؟
توزیع و نشر اوراق جمع آوری تبرّعات از مردم برای صرف آن در امور خیریّه و تشویق و ترغیب متبرّعین با قید قرعه منع شرعی ندارد و همچنین پرداخت وجه برای تهیّه این اوراق به قصد شركت در امور خیر، مانعی ندارد.
س 1239: شخصی ماشینی دارد كه آن را در معرض بخت آزمایی قرار داده است، به این صورت كه فرد شركت كننده در مسابقه اقدام به خرید برگه ای كه در تاریخ معیّن و به قیمت معیّنی قرعه كشی خواهد شد می كند و در پایان مدّت مذكور و شركت كردن تعدادی از مردم، قرعه كشی صورت می گیرد و كسی كه قرعه به نام او در آمده، برنده می شود و ماشین گران قیمت را تحویل می گیرد، آیا این روش برای فروش ماشین از طریق قرعه كشی شرعا جایز است؟
فروش ماشین به شخصی كه در قرعه كشی شركت كرده و قرعه به نام او افتاده، در صورتی كه خرید و فروش بعد از قرعه كشی انجام پذیرد، اشكال ندارد، ولی تصرّف فروشنده در اموال افراد دیگری كه مال خود را برای شركت در قرعه كشی به او پرداخت كرده اند، أكل مال به باطل است و واجب است آن اموال را به آنان برگرداند.
س 1240: آیا فروش اوراق جمع آوری كمكهای خیرخواهانه عموم مردم به این صورت كه بعدا قرعه كشی شده و قسمتی از مال جمع آوری شده به عنوان هدیه به برندگان داده شود و بقیه آن صرف كارهای عام المنفعه شود، جایز است؟
نامگذاری این عمل تحت عنوان «بیع» صحیح نیست، بله انتشار این اوراق و جمع آوری كمك ها برای امور خیریّه اشكال ندارد و تشویق مردم به كمك كردن با وعده اعطای جایزه به كسی كه قرعه به نام او در آید، جایز است. مشروط بر این كه مردم این اوراق را به قصد شركت در امور خیر، تهیّه نمایند.
س 1241: آیا خرید اوراق قرعه كشی بخت آزمایی(لوتو)، با توجه به اینكه تحت مالكیت شركت خاصی است و 20% سود آن به مؤسسه های خیریّه زنان پرداخت می شود، جایز است یاخیر؟
برگه های بخت آزمایی، مالیّت ندارند واین اوراق در حكم آلت قمار هستند بنابراین خرید و فروش آنها جایز نیست و مبلغی را هم كه برندگان قرعه كشی این برگه ها دریافت می كنند، حلال نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
رشوه
س 1242: بعضی از مشتریان بانك برای انجام سریع كارهایشان و دریافت خدمات بهتر، اموالی را به كارمندان بانك می بخشند، با توجه به این كه اگر كارمندان بانك آن كارها را برای آنان انجام ندهند، چیزی به آنان نمی دهند، آیا دراین حالت، گرفتن آن مال جایز است؟
جایز نیست كارمندان در برابر انجام كار مشتریان كه برای آن استخدام شده اند و در برابر آن هر ماه حقوق دریافت می كنند، از مشتریان چیزی بگیرند و همچنین مشتریان بانك نباید كارمندان را در برابر انجام كارهایشان با پول نقد یا غیر آن تطمیع كنند زیرا این كار مستلزم فساد است.
س 1243: بعضی از مشتریان بانك براساس عادات رایج به كارمندان عیدی می دهند و اعتقاد دارند كه اگر این هدیه را ندهند كارهایشان به شكل مطلوب انجام نمی شود، حكم این كار چیست؟
اگر این هدایا منجر به تبعیض در انجام خدمات بانكی به مشتریان شود و در نهایت باعث فساد و از بین رفتن حقوق دیگران گردد، مشتریان نباید آن هدایا را به كارمندان بدهند و كارمندان هم حق گرفتن آنها را ندارند.
س 1244: چنانچه فردی از باب تشكّر و قدردانی از كارمند، هدیه ای به او اهداء كند، حكمش چیست؟ هر چند آن كارمند بدون هیچ گونه چشم داشتی، كاری را انجام داده باشد؟
هدیه در محیط كار و از جانب ارباب رجوع، یكی از خطرناك ترین چیزها است و هر چه بیشتر از آن اجتناب كنید، به صرفه دنیا و آخرت شما، خواهد بود. فقط در یك صورت، دریافت آن جایز است و آن، این است كه هدیه دهنده، با اصرار زیاد و با امتناع مأمور از قبول، بالاخره به نحوی آن را اهداء كند. آنهم بعد از انجام كار و بدون مذاكره و حتّی توقّع قبلی.
س 1245: هدایا اعم از نقدی، خوراكی و غیره كه توسط ارباب رجوع با رضایت و طیب خاطر به كارمندان دولت داده می شوند، چه حكمی دارند؟ و اموالی كه به صورت رشوه به كارمندان داده می شوند اعم از اینكه بر اثر توقع انجام كاری برای پرداخت كننده باشد یا خیر، چه حكمی دارند؟ و اگر كارمند بر اثر طمع به دریافت رشوه، مرتكب عمل خلاف قانون شود، چه حكمی دارد؟
بر كارمندان محترم واجب است كه رابطه آنان با همه مراجعه كنندگان براساس قوانین و مقرّرات و ضوابط خاص اداره باشد و قبول هر گونه هدیه ای از مراجعه كنندگان به هر عنوانی كه باشد برای آنان جایز نیست زیرا باعث فساد و سوءظن به آنان و تشویق و تحریك افراد طمعكار به عمل نكردن به قانون و تضییع حقوق دیگران می شود. اما رشوه، مسلم است كه برای گیرنده و دهنده آن، حرام است و واجب است كسی كه آن را دریافت كرده به صاحبش برگرداند و حق تصرّف در آن را ندارد.
س 1246: گاهی مشاهده می شود كه بعضی از اشخاص از مراجعه كنندگان در برابر انجام كارشان تقاضای رشوه می كنند، آیا پرداخت رشوه به آنان جایز است؟
هیچیك از مراجعه كنندگان به ادارات حق ندارند برای انجام كار خود پول یا خدمتی را بطور غیرقانونی به كارمند اداری كه مكلّف به خدمت به مراجعین است، ارائه دهند، همچنین كارمندان ادارات هم كه از نظر قانونی موظف به انجام كار مردم هستند، حق ندارند هیچ گونه مبلغی را بطور غیرقانونی در برابر انجام كار مراجعه كنندگان درخواست و یا دریافت كنند و جایز نیست در این مال تصرّف نمایند، بلكه باید آن را به صاحبانش باز گردانند.
س 1247: پرداخت رشوه برای گرفتن حق با توجه به اینكه گاهی برای دیگران مشكل ایجاد می كند مثلا باعث مقدم شمردن صاحب حق نسبت به افراد دیگر می شود، چه حكمی دارد؟
پرداخت رشوه و گرفتن آن جایز نیست هر چند باعث ایجاد مشكل و زحمت برای دیگران نشود، چه رسد به موردی كه بدون استحقاق، باعث ایجاد مزاحمت برای دیگران شود.
س 1248: اگر شخصی برای انجام كار قانونی خود مجبور به پرداخت مبلغی به كارمندان یكی از ادارات شود تا كار قانونی و شرعی او را به راحتی انجام دهند زیرا اعتقاد دارد كه اگر این مبلغ را نپردازد، كارمندان آن اداره كار او را انجام نخواهند داد، آیا عنوان رشوه بر این مبلغ صدق می كند؟ و آیا این عمل حرام است یا اینكه اضطراری كه باعث پرداخت آن برای انجام كار اداری او شده، عنوان رشوه را از آن بر می دارد و در نتیجه حرام نخواهد بود؟
پرداخت پول یا اموال دیگر از طرف فرد مراجعه كننده به كارمندان ادارات كه مكلّف به ارائه خدمات اداری به مردم هستند، و حتما منجر به فساد ادارات خواهد شد، عملی است كه از نظر شرعی حرام محسوب می شود و توهّم اضطرار، مجوّزِ او در انجام این كار نیست.
س 1249: قاچاقچیان به بعضی از كارمندان مبالغی پول در برابر چشم پوشی آنان از مخالفت و نقض قانون پرداخت می كنند و در صورتی كه كارمند درخواست آنان را قبول نكند تهدید به قتل می شود. در این صورت كارمند چه وظیفه ای دارد؟
دریافت هرگونه مبلغی در برابر تغافل و چشم پوشی از اَعمال خلاف قانون قاچاقچیان جایز نیست.
س 1250: مدیر بخش مالیات از مأمور محاسبه كننده درخواست نموده است كه از میزان مالیات یكی از شركت ها مقداری كم نماید، باتوجه به اینكه اگر از این كار امتناع بورزد، مشكلات و گرفتاریهای سختی برای او پیش خواهد آمد، آیا اطاعت از دستور مدیر توسط مأمور مذكور در چنین مواردی واجب است؟ و آیا می تواند در برابر اجرای این دستور پولی را دریافت كند؟
در این گونه امور باید مطابق ضوابط و مقرّرات قانونی عمل شود و تخلّف از آن جایز نیست. اعم از اینكه رایگان باشد یا درمقابل گرفتن وجه.